“เกษตรกรไทยไม่จนก็เป็นหนี้” คำกล่าวนี้คงไม่หนีจากความจริงมากนัก ขณะที่สภาพการณ์ในปัจจุบัน ความผันผวนของสภาพอากาศยิ่งส่งผลให้สถานการณ์เลวร้ายยิ่งขึ้น เกษตรกรไทยต้องตกอยู่ในภาวะหนี้สินแบบไม่รู้จบรู้สิ้น และในจำนวนนี้ มีอยู่ไม่น้อยที่ไม่มีความสามารถในการชำระคืน จนทำให้ที่ดินทำกินถูกยึด วาสนา ปิ่นนาค หรือ ‘มุ่ย’ ทนายสาวผู้ทำหน้าที่เป็นตัวแทนสหกรณ์การเกษตรต่างๆ ใน จ.ชัยนาท เพื่อส่งเรื่องฟ้องร้องสมาชิกในสหกรณ์ฯ ที่ไม่ชำระหนี้ตามกำหนด เล่าว่า “นี่คือสภาพความเป็นจริงของสังคมเกษตรไทย”   ‘หนี้’ ปัญหาคลาสสิกของเกษตรกรไทย “จากการทำหน้าที่ของตัวเอง ทำให้มุ่ยรู้ที่มาของปัญหาที่เกิดขึ้น…

ชัยนาท เป็นจังหวัดเล็กๆ ทางภาคกลางตอนบนของไทย มีความอุดมสมบูรณ์มาตั้งแต่สมัยสุโขทัย มีแม่น้ำท่าจีนตัดผ่าน ดินดี ปลูกอะไรก็ขึ้น จนเรียกได้ว่าเป็น ‘อู่ข้าวอู่น้ำ’ ของภาคกลาง เช่นเดียวกับสุพรรณบุรีและพระนครศรีอยุธยา โดยกว่าครึ่งนั้นเป็นพื้นที่ปลูกข้าว และของดีที่พลาดไม่ได้ก็คือ ‘ส้มโอพันธุ์ขาวแตงกวา’ ที่มีรสชาติดี ผลกลม ผิวเรียบ เปลือกบาง รสหวานกลมกล่อม จึงปฏิเสธไม่ได้ว่าวิถีชีวิตของชาวชัยนาทล้วนมีความผูกผันกับเกษตรกรรมอย่างลึกซึ้ง     “เมื่อก่อนบ้านเราอุดมสมบูรณ์ มีน้ำกินน้ำใช้ตลอดทั้งปี…